Değerlerimize Sahip Çıkmak ve Bağlı Olmak

Hariciye  ve  Maliye  Nazırlıkları da  yapmış  olan  siyasi  ve  edip, Mehmet Sadık Rıfat Paşa, 1854 yılında "Ahlak Risalesi" adı altında 24 sayfalık bir kitap  yayımlamıştır. Bu kitapçık, I'nci Dünya Savaşı'na kadar sıbyan mektepleri ve rüştiyelerde okutulmuştur. Kitapçığı daha sonra;
Şarl Mismer Fransızca'ya,        Übeydullah Efendi Arapça'ya,                                               Hüseyin Danış Bey Farsça'ya,  Karolidi Efendi Rumca'ya,                                           Ohannes Paşa Ermenice'ye,    Sör Adolfus Slayt İngilizce'ye çevirmiştir.

34 bölüm olan kitapçıkta Rıfat Paşa; "İYİ ve KÖTÜ ayrımında üç temele dayanıyor ve bunları; İlim, An'ane, içinde bulunulan çağ olarak (Bugünkü çağdaş pedagojinin de temelleri) belirtirken, İYİ AHLAK için temel şart ilimdir. İnsan ile hayvanı ayıran ilimdir. İtibar ve refahın sahibi ilimden gelendir. İlmin de gayesi; insanlığa, memlekete ve millete faydalı olmaktır." diyordu.

Devamında; "İki yüzlü olma. Aklının ve ilminin gösterdiği yolda daim ol. Hoş gözükmek için söz ve hareket fedakarlığı yapma. Bu hal, insanlar için en yüce varlık olan haysiyeti yok eder. Gıybet etme, arkadan konuşma, mürüvvet ve insaniyet, kötüyü de, iyiyi de açıkça söylemeyi emreder, Ziyankar yetişme. Yemediğin lokma, yırttığın kağıt, vakitsiz eskittiğin urba, ailenin ve memleketin ziyanıdır, Allah, Devlet, Aile ve Millet'e en büyük fenalık; gayrının alınterini çalarak yaşamaktadır, Hırsızlık, hem günah, hem ayıp, hem suçtur. Hırsız damgası insanı mezarında da kovalar." diyordu.

"Garaz ve kin, ateşten gömlektir. Nefsini onlardan koru. Kine kapılma. Allah indinde nezri olmayan bir suçtur. Bundan sakın, Kişinin işinde ve sözünde doğru olması, iyi ahlakın özüdür. Buna Sadakat derler, Vefalı ol. Kuran'ı Kerim'de Cenabı Hak, "Vefa, insanlara en büyük ihsanımızdır." buyurmuş. Ona layık ol, Kanaat sahibi ol. Açgözlülük etme. Hırs ve tamağ zebunu olma, Acele ve inad iki kötü alışkanlıktır. Çok düşün. İyi gitmeyen iş'de inad, sebat etmek demek değildir, Riayet etmesini, saymasını öğren. Bildiğin fikir bile olsa saygı ile dinle, karıncadan bile alacağın dersler vardır." diye devam ediyordu.

Rıfat Paşa, bir yandan 1854 yılında ahlaki eğitimin gereklerini anlatmaya çalışırken öncesinde de devlet ve toplum yaşamını Batı'nın siyasal düşüncesi ve Osmanlı İmp.'luğunun ihtiyaçlarını harmanlayarak 1837 yılında kaleme aldığı "Avrupa'nın Ahvâline Dâ'ir Risâle"sini yayımlamıştı. Risale'de toplumsal ihtiyaçlara yönelik ana başlıklar;

1-Ülkede kanun devletinin tesis edilmesi,

2-Tebaya can ve mal güvenliği sağlanması,

3-Üretkenliğin ve milli servetin arttırılması,

4-Halkın eğitim seviyesinin yükseltilmesi olarak ifade edilmekte idi. Bu başlıklar zamanında Tanzimat'ın felsefesini oluşturmuştu.

Devleti kurtarmaya yönelik yaşanan tüm bu ve benzeri iyi niyetli gayretlere yaşamı boyunca şahit olan Gazi Mustafa Kemal Atatürk, sebep ve sonuçları çok iyi gözlemlemiş, stratejiler geliştirmiş, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu ile birlikte bunları gelişime açık olacak şekilde her alanda, devlet ve toplum yaşamına kazandırmıştır.

Bunları gerçekleştirirken gelecek nesillere hitaben, o muhteşem veciz sözünü de hafızalara kazımıştır.

"Türk, övün, çalış, güven!"  Saygılarımla.